Dzieciństwo
Dom w którym się wychowywał Amedeo
Rodzina zdrobniale nazywała go Dedo. Od dziecka cierpiał na poważne problemy
zdrowotne. Już jako dziecko miał zapalenie opłucnej. Przez lata miał kłopoty
z gruźlicą. Z powodu problemów zdrowotnych i budzącej się pasji do
malarstwa, porzucił Amadeo szkołę. W celach zdrowotnych matka Eugenia Garsin
zabiera młodego Modiego w okresie zimowym do Florencji, Rzymu, Neapolu i
Wenecji. Dla Modiglianiego podróż ta miała istotny wpływ na podjęcie decyzji
o drodze artystycznej.
Początek drogi artystycznej
Dedo uprosił matkę , aby mógł uczęszczać na lekcje rysunku i malarstwa. W
sierpniu 1898 roku Modigliani zaczął uczęszczać na lekcje rysunku do
Guglielma Micheli'ego. W roku 1902 Amadeo zapisał się do Szkoły Aktu (Scuola
libera di Nudo) prowadzonej przez Giovanniego Fattori'ego.
Młody Amadeo z Fattorim
Młody artysta poczuł zawód naukami starego mistrza i wyjechał do Wenecji,
gdzie również uczył się w Szkole Aktu. Szybko to jednak porzucił na rzecz
rysowania na ulicy. Tutaj też malarz zaczął używać alkoholu i narkotyków.
Paryż
Amedeo zaraz po przybyciu do Paryża
Do Paryża Modigliani wyjechał za namową malarza Ortiza de Zarate. Od roku
1907 mieszkał w Paryżu, gdzie spotykał artystyczną bohemę, między innymi
Pabla Picassa, Juana Grisa, Maurice Utrillo, Diega Riverę, Chaima Soutine'a
, oraz pisarzy: Andre Salmona, Guillaume Apollinaire'a i Maxa Jacoba, który
o nim napisał:
"Dla Dedo wszystko po prostu dążyło w kierunku czystości w sztuce. Jego
nieznośna duma, nieugięta niewdzięczność, arogancja. Wszystko to wyrażało
nic innego jak jego tęsknotę za krystaliczną czystością, całkowitą
szczerością w stosunku do samego siebie w życiu i sztuce, a to nie
wykluczało zaufania, jakie w nim pokładano. Był cięty, lecz także delikatny
jak szkło i, żeby tak rzec, tak nieludzki, jak szkło. I było to bardzo
charakterystyczne dla tej epoki, która mówiła wyłącznie o czystości w
sztuce".
Artysta mimo wielu przyjaźni i znajomości nie przyłączył się do żadnego
ruchu artystycznego. Chciał dążyć swoją drogą i wykreować swój styl, którego
w początkowym okresie artyście brakowało. Modi pozostał w kręgu artystów
żydowskich. Zaprzyjaźnił się z Utrillem, w którym odnalazł pokrewną duszę i
kompana do pijatyk. Modigliani wystawił kilka swoich obrazów w Salonie
Niezależnych i Salonie Odrzuconych.
Rzeźba
Głowa
W 1909 roku malarz zafascynował się również rzeźbą. Głównie pracował nad
motywem kariatyd. Jego najsłynniejszy cykl, to Głowy. Pozostało po nim 26
rzeźb. W rzeźbie Modiglianiego można odnaleźć wpływy sztuki prymitywnej.
Niektóre z swoich rzeźb artysta wykonywał nawet z kamiennych krawęzników. W
pewnym momencie w akcie desperacji wrzucił część swoich Głów do kanału. Z
czasem porzuca rzeźbę z powodu słabego stanu zdrowia. Wysiłek fizyczny i pył
powstający przy rzeźbieniu nie wpływały dobrze na wyniszczone płuca Modiego.
W 1910 roku ma romans z Anną Achmatową. Zaprzyjaźnia się także z Maxem
Jacobem. W 1914 roku namalował portret Picassa. W tym czasie zamieszkał ze
swoją ówczesną kochanką - dziennikarką Beatrice Hastings, z którą łączy go
burzliwy związek.
Tworzenie własnego stylu
Amadeo pod wpływem malarstwa Cezanne'a odnajduje swoją właściwą dla siebie
drogę artystyczną. W roku 1916 Modigliani poznaje Leopolda Zborowskiego,
który został jego bliskim przyjacielem i mecenasem. Zorganizował później
jemu i Jeanne studio przy Rue de la Grande Chaumière.
Miłość
Jeanne Hébuterne (1898 -1920)
W 1917 na zabawie karnawałowej Amadeo poznał Jeanne Hébuterne,
dziewiętnastoletnią studentkę Academie Colarossi i zakochał się bez pamięci.
Ich związek napotyka wiele trudności, głównie ze strony katolickiej rodziny
Jeanne, która nie chciała zaakceptować Modiglianiego, który był Żydem i
artystą.
W grudniu tego roku Bertha Weill otworzyła indywidualną wystawę
Modiglianiego, która została zamknięta przez policję z powodu znajdujących
się na niej aktów. Zdrowie Modiego pogarsza się szybkim tempie. Zborowski
zabiera Modiglianiego na Lazurowe Wybrzeże. Pobyt ten owocuje licznymi
pracami. Malarz tworzy nawet 4 pejzaże, które nie były jego ulubionym
motywem w twórczości.
29 listopada 1918 roku w Nicei Jeanne urodziła córkę, którą nazwała Jeanne
Modigliani (1918-1984). Wkrótce znów była w ciąży.
Amadeo malował w tym czasie najpiękniejsze portrety przyjaciół: Leopolda
Zborowskiego, jego żony Hanki Zborowskiej, Luni Czechowskiej, Jeanne i
jedyny w jego twórczości autoportret.
Ostatnie dni
Zdjęcie z ostatniego okresu życia
Modiglianiego
Modigliani mimo lekkiej poprawy zdrowia podczas pobytu w Nicei wraca do
Paryża 31 maja 1919 roku. Nie umie żyć w izolacji i tęskni za artystycznym
światem. Czuje się jednak coraz gorzej. Mimo to nie przestaje pić i palić.
Przyjaciele są zszokowani ogromną zmianą wyglądu Modiglianiego. Artysta jest
przygnębiony brakiem uznania dla swojej sztuki. Optymizm, który u niego
zazwyczaj gościł - zamienia się w przygnębienie i gorycz. Jego ostatnie
tygodnie, to okres wałęsanie się po knajpach i pijatyki. Do przyspieszenia
końca przyczynia się mieszkanie w nie ogrzewanym mieszkaniu i odżywianie
samymi sardynkami. W domu artysty walają się butelki, a Modigliani pluje
krwią. Jeanne cały czas przy nim jest.
Modigliani zapada na gruźlicze zapalenie opon mózgowych. Zabrany do szpitala
Charité umiera 24 stycznia 1920 roku. Ma trzydzieści sześć lat. Jego
przyjaciele wykonują pośmiertną nieudaną maskę artysty, która później
została zrekonstruowana przez Lipchitza. Na ironię w ostatnich dniach życia
artysty zainteresowanie jego sztuką nagle zaczęło gwałtownie wzrastać.
Na wieść o śmierci ukochanego, Jeanne będąca w ostatnim miesiącu ciąży
popełniła samobójstwo skacząc z okna. Przed śmiercią wykonuje kilka
drastycznych rysunków ukazujących wizję jej śmierci.
Grób Modiglianiego i Jeanne
Na pogrzeb Modiglianiego przyszedł cały
Montparnasse, aby oddać hołd niedocenionemu artyście. Jeanne dopiero
dziesięć lat później została pochowana z Modim w tym samym grobie za zgodą
rodziny.
Córkę Modiego i Jeanne wychowywała matka artysty, a potem ciotka
Margerita.
Legenda
Modigliani nie datował swoich dzieł. Z tego powodu trudno określić
jednoznacznie ich chronologię. Uznawane są za jedne z najwybitniejszych w
historii sztuki. Cechuej je głęboka analiza psychologiczna modela i
poświęcenie pracy artysty. Modigliani malował swoje obrazy szybko. Zazwyczaj
jedna sesja wystarczyła na ukończenie pracy.
O Modiglianim wiele napisano. Wiele biografii było przesadzonych. Córka
malarza Jeanne Modigliani podjęła się napisania książki o ojcu, którego nie
znała Modigliani: Człowiek i mit.
Po śmierci dzieła Modiglianiego do dzisiaj osiągają ogromne sumy. Pojawiają
się liczne falsyfikaty. Jego sztuka wywarła wpływ na kolejne pokolenia
artystów. Był i jest inspiracją dla wielu; m.in. dla Menziego (Akt leżący na
czerwonym tle). |